Türkiye’den yapılacak ihracat işlemleri, Gümrük Kanunu’nda, bu kanuna istinaden çıkarılmış olan Gümrük Yönetmeliği’nde ve 22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren İhracat Rejimi Kararına istinaden çıkarılmış olan İhracat Yönetmeliği’nde ve çeşitli tebliğlerde düzenlenmiştir. Burada sadece İhracat Yönetmeliği’nde ve bazı tebliğlerde yapılan düzenlemelere yer verilecektir. Diğer Kanun ve Yönetmeliklerde ihracata yönelik yapılan düzenlemeler ilgili konu başlıklarında ele alınmıştır.

İhracat Yönetmeliğinde geçen önemi hususlar aşağıda açıklanmıştır. Bu yönetmeliğe Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın aşağıdaki web sitesinden ulaşılabilir.

İhracat; bir malın, yürürlükteki ihracat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde Türkiye gümrük bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkarılmasını veya Dış Ticaret Müsteşarlığı’nca ihracat olarak kabul edilecek diğer çıkış ve işlemleri ifade etmektedir. İhracat işleminin başlaması için ihracatçıların, İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği’ne onaylattıkları gümrük beyannamesi ile ihracatın yapılacağı gümrük idaresine başvurmaları gerekir.

Ön izne bağlı ihracat: İhracı uluslararası anlaşma, kanun, kararname ve ilgili sair mevzuat uyarınca belli bir merciin ön iznine bağlı malların ihracatında, ilgili mercilerden ön izin alındıktan sonra ihracat mevzuatı hükümleri uygulanır.

Kayda bağlı ihracat: İhracı kayda bağlı mallar Dış Ticaret Müsteşarlığı’nca yayımlanacak Tebliğ ile belirlenir. İhracı Kayda Bağlı Mallara İlişkin Tebliğ kapsamındaki malların ihracından önce gümrük beyannamelerinin İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği’nce kayda alınması gerekir. İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği’nce kayda alınmış gümrük beyannamesinin gümrük idarelerine sunulma süresi, İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği’nin onay tarihinden itibaren uzatılmamak üzere otuz gündür. İhracı kayda bağlı mallarla ilgili Tebliğe Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın aşağıdaki web sitesinden ulaşılabilir.

Konsinye ihracat: Kesin satışı sonra yapılmak üzere yurtdışına mal gönderilmesi konsinye ihracat olarak adlandırılır. Konsinye ihracat başvuruları ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği’ne yapılır. İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği’nce konsinye ihracat olarak onaylanmış gümrük beyannamelerinin otuz gün içinde gümrük idarelerine sunulması gerekir. İhracatçılar, konsinye olarak gönderilen malların kesin satışının yapılmasından sonraki otuz gün içinde durumu, kendileri tarafından düzenlenmiş kesin satış faturası veya örneği ve gerekli diğer belgeler ile birlikte izni veren İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği’ne bildirir. Konsinye olarak gönderilen malın ihraç tarihinden itibaren bir yıl içinde kesin satışının yapılması gerekir. Konsinye olarak gönderilen malın, konsinye ihraç izin süresi içinde satılamaması halinde, malın gümrük mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekir.

Yurt dışı fuar ve sergilere katılım: Türkiye’yi temsilen katılınacak uluslararası yurt dışı fuar ve sergiler Dış Ticaret Müsteşarlığı’nca belirlenir. Uluslararası ticari fuarlara ve sergilere, gerek Türkiye’yi temsilen ulusal düzeyde gerekse bireysel olarak katılacak firma ve kuruluşlarca yurt dışına gönderilecek bedelli veya bedelsiz mallar ile yurt dışında düzenlenecek bilim, sanat, kültür veya tanıtım amaçlı fuar/sergi, konferans, seminer gibi etkinliklere kişi veya kuruluşlarca gönderilecek bedelli veya bedelsiz malların yurt dışına çıkışıyla ilgili başvurular doğrudan ilgili gümrük idarelerine yapılır. Bu konu ile ilgili Tebliğe Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın aşağıdaki web sitesinden ulaşılabilir.

İthal edilmiş malın ihracı: İthalat rejimine uygun olarak vergileri ödenerek ithal edilmiş yabancı menşeli yeni ve kullanılmış malların ihracı özellik arz etmeyen ihracat kapsamında yapılır. Ancak, ihracatın desteklenmesine yönelik mevzuat, yatırım mevzuatı ile gümrük mevzuatının mahrecine iade (geldiği yere geri gönderme) hükümleri saklıdır.

Serbest bölgelere yapılacak ihracat: Serbest bölgelere yapılacak ihracat, ihracat mevzuatı hükümlerine tabidir. Ancak, Dahilde İşleme Rejimi, KDV uygulamaları ve Türkiye İhracat Kredi Bankası uygulamalarına dair mevzuat hükümleri saklıdır.

Transit ticaret: Uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış mallar ile Müsteşarlığın madde politikası itibariyle transit ticaretinin yapılmasını uygun görmediği mallar transit ticarete konu olamaz. İthalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle transit ticaret yapılamaz.

Bedelsiz ihracat: Bedelsiz ihracat, karşılığında yurt dışından bir ödeme yapılmaksızın yurt dışına mal çıkarılmasını ifade eder. Bedelsiz olarak ihraç edilebilecek mallar Dış Ticaret Müsteşarlığı’nca yayımlanan ilgili Tebliğde belirtilmiş olup aşağıda sıralanmıştır:

• Gerçek veya tüzel kişiler tarafından götürülen veya gönderilen hediyeler, miktarı ticari geleneklere uygun numuneler ile reklam ve tanıtım malları, yeniden kullanıma veya geri dönüşüme konu ithal edilmiş mal ve ambalaj malzemeleri,
• Daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmiş malların bedelsiz gönderilmesi ticari örf ve adetlere uygun parçaları, fireleri ile garantili olarak ihraç edilen malların garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçaları,
• Yabancı misyon mensuplarının, Türkiye'de çalışan yabancıların, yurt dışına hane nakli suretiyle gidecek Türk vatandaşlarının, daimi veya geçici görevle yurt dışına giden kamu görevlilerinin, bu durumlarının ilgili mercilerce belgelenmesi şartıyla, beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek mal ve taşıtlar,
• Yurt dışında yerleşik tüzel kişiler, yabancı turistler ve yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşlarının beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek mal ve taşıtlar,
• Kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler ve üniversitelerin; görevleri veya anlaşmalar gereği gönderecekleri mal ve taşıtlar,
• Savaş, deprem, sel, salgın hastalık, kıtlık ve benzeri afet durumlarında; kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler, üniversiteler, Kızılay ile kamu yararına çalışan dernek ve vakıfların gönderecekleri insanî yardım malzemeleri.
• Bedelsiz ihracatın değerine göre izin başvuruları ilgili gümrük idaresi veya İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerine yapılır. Bedelsiz ihracatın geçerlilik süresi bir yıldır. Bedelsiz ihracata konu mal, ihracatta uygulanan desteklerden yararlandırılmaz. Kanun, kararname ve uluslararası anlaşmalarla ihracı yasaklanmış malların bedelsiz ihracatına izin verilmez. İhracı ön izne bağlı malların bedelsiz olarak ihraç edilmesi de, ancak ilgili merciin ön iznine istinaden mümkündür. Bedelsiz ihracatla ilgili Tebliğe Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın aşağıdaki web sitesinden ulaşılabilir.

İhracata yönelik diğer tebliğlere de Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın aşağıdaki web sitesinden ulaşılabilir.